Al of niet bedwelmd slachten en offeren: wat er achter de woorden schuilt

Samenvatting

De term ‘slachten’ is afgeleid van slaan, knock-out slaan. Bewusteloos slaan was een primitieve, nogal drastische vorm van bedwelming voor het slachten van vee. Dat werd steevast gevolgd door het eigenlijke doden met verbloeden door halssnede of doorsnijden van de grote bloedvaten bij het hart. De moderne varianten met schiettoestellen en metalen pennen of met elektrische bedwelming verschillen niet wezenlijk van het ‘slaan’ met de hamer. Gewezen wordt op het belang van deze methode als basis van het onderscheid met ritueel slachten in de joodse traditie en ook met het ‘nekken’ (doorsnijden van het ruggenmerg in de nek) zoals in grote delen van de wereld gebruikelijk bij rundvee, bij ons enkel bij kleinvee (kippen, konijnen, duiven). Bij een tweede belangrijke vorm van ritueel slachten, voor de productie van vlees toegelaten (halal) voor moslims, is niet de manier van slachten essentieel, wel een minstens rudimentair ritueel van offeren aan Allah. Bedwelmen kan ook voor halalvlees, mits het dier niet doodgeslagen wordt en goed uitbloedt. Dit wordt tot op heden echter slechts door een minderheid van islamgeleerden aanvaard. Een korte beschrijving wordt gegeven van de achtergrond van de voorschriften, die vermoedelijk te zoeken zijn in de oertijden van de veehouderij, toen het slachten van een dier bij herdersvolkeren nog iets zeer uitzonderlijk was, iets wat zelfs de plaats kon innemen van het mensenoffer aan God, zoals het bijbelverhaal van Abraham illustreert. In de christelijke traditie gebeurde dat door de offerdood van Jezus, zoon van God, het Lam Gods, dagelijks herhaald in het misoffer. Dat offer betekende een radicale breuk met de joodse voedselvoorschriften. Het verklaart niet enkel de afwezigheid van rituelen bij het slachten zoals bij ons gebruikelijk, maar ook het stilaan verdwijnen van op religie gebaseerde voedseltaboes na de eerste eeuwen van het christendom.